مشکات آسمانی

آیات مربوط بدین موضوع در دو سوره‏ از قرآن آمده است : یکی سوره ” نور ” و دیگر سوره ” احزاب ” .
در سوره نور آیه ‏ای که مربوط به این مطلب است آیه‏ ۳۱ می‏باشد . چند آیه قبل از آن آیه متعرض وظیفه اذن گرفتن برای ورود درمنازل است و در حکم مقدمه این آیه می‏باشد:
« یا ایها الذین آمنوا لا تدخلوا بیوتا غیر بیوتکم حتی تستانسوا وتسلموا علی اهلها… (۲۷)
و لا یضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن و توبوا الی الله جمیعا ایها المؤمنون لعلکم تفلحون(۳۱) …
ای کسانی که ایمان آوردید ! به خانه دیگران داخل نشوید مگر آنکه قبلا
آنان را آگاه سازید . و بر اهل خانه سلام کنید . این برای شما بهتر است .
باشد که پند گیرید .

اگر کسی را در خانه نیافتید داخل نشوید تا به شما اجازه داده شود . اگر
گفته شد باز گردید ، بازگردید که پاکیزه‏تر است برای شما . خدا بدانچه‏ انجام می‏دهید داناست .
باکی نیست که در خانه‏ هائی که محل سکنا نیست و نفعی در آنجا دارید (بدون اجازه ) داخل شوید .
خدا آنچه را آشکار می‏کنید و آنچه را نهان‏ می‏دارید آگاه است .
به مردان مؤمن بگو دیدگان فرو خوابانند و دامنها حفظ کنند . این برای‏
شما پاکیزه‏تر است . خدا بدانچه می‏کنید آگاه است .
به زنان مؤمنه بگو دیدگان خویش فرو خوابانند و دامنهای خویش حفظ کنند
و زیور خویش آشکار نکنند مگر آنچه پیدا است ، سرپوشهای خویش بر
گریبانها بزنند ، زیور خویش آشکار نکنند مگر برای شوهران ، یا پدران ، یا پدر شوهران ، یا
پسران ، یا پسر شوهران ، یا برادران ، یا برادر زادگان ، یا خواهرزادگان‏
، یا زنان ، یا مملوکانشان ، یا مردان طفیلی که حاجت به زن ندارند ، یا
کودکانی که از راز زنان آگاه نیستند ( یا بر کامجوئی از زنان توانا نیستند ) و
پای به زمین نکوبند که زیورهای مخفیشان دانسته شود .
ای گروه‏ مؤمنان همگی به سوی خداوند توبه برید ، باشد که رستگار شوید .
اینکه این بحث(حجاب) رابا مساله “استیذان” و اجازه گرفتن مطرح کرده می توان اینگونه نتیجه گرفت که:
مبنای حجاب در اسلام “استیذان” است.یعنی نگه داشتن حریم افراد!.به رسمیت شناختن هویت فردی در اجتماع و در ارتباط با هم ، حریم نامیده می شود.
و اینکه زن پوشش دارد ، به این معنی ست که اجازه ورود به حریم خود را به هر کسی نمی دهد.
و در آخر این آیات به زنان و مردان مومن دستور می دهد که چشمان و عوارت خود را بپوشانند و تاکید کرده برای زنان که زینت های خود را آشکار نکنند و روسری هایشان را روی گردن هایشان بیندازند و پاهای خود را طوری نکوبند که صدای زینت های آشکار شود.
آیات ۵۹ ، ۶۰ ، ۶۱ سوره نور نیز مربوط به همین مباحث است :
« یا ایها الذین آمنوا لیستأذنکم الذین ملکت ایمانکم و الذین لم‏
یبلغوا الحلم منکم ثلاث مرات…
ای کسانی که ایمان آورده‏اید ! بایست مملوکهای شما و کودکان نا بالغ‏
شما در سه وقت اجازه دخول بگیرند : پیش از نماز صبح ، و هنگام نیمروز
که جامه‏ های خویش می‏نهید ، و بعد از نماز عشاء ( که آماده خواب می‏شوید ) .
این سه وقت ، خلوت شما است . در غیراین سه وقت بر شما و بر آنان باکی نیست ( که بی اجازه وارد شوند ) .
آنها و شما زیاد بر یکدیگر می‏گذرید . خداوند آیات را چنین بیان می‏کند .
خداوند دانا و حکیم است .
و چون کودکان شما به حد بلوغ رسیدند باید مانند دیگران اجازه ورود
بگیرند . خداوند آیات خویش را چنین بیان می‏کند . خداوند دانا و حکیم‏ است .
زنان بازنشسته که امید ازدواج ندارند باکی نیست در حالی که خود را به‏
زیوری نیاراسته‏اند و قصد خودنمائی ندارند جامه خویش به زمین نهند ، و
اگر از این نیز خودداری کنند برایشان بهتر است . خداوند شنوا و دانا است .
آیات اصلی مربوط به وظیفه پوشش همان آیات سوره نور بود که بیان شد .آیاتی چند هم در سوره احزاب است که می‏توان آنها را در حاشیه این مطلب‏ ذکر کرد .
قسمتی از این آیات مربوط است به زنان رسول خدا و قسمت دیگر دستورهائی است که درباره حفظ حریم عفاف وارد شده است.
اما قسمت اول:( آیه ۳۲و ۳۳سوره احزاب ) :
« یا نساء النبی لستن کاحد من النساء ان اتقیتن فلا تخضعن بالقول فیطمع‏
الذی فی قلبه مرض و قلن قولا معروفا ( ۳۲ ) و قرن فی بیوتکن و لا تبرجن‏
تبرج الجاهلیة الاولی ». . . (۳۳)
ای زنان پیغمبر شما همچون سایر زنان نیستید - اگر پرهیزکار
باشید - مواظب باشید که در سخن نرمش زنانه و شهوت‏آلود به کار نبرید که‏
موجب طمع بیمار دلان گردد . به خوبی و شایستگی سخن بگوئید . در خانه ‏های‏
خویشتن قرار گیرید و مانند دوران جاهلیت نخستین ، به خودنمائی و
خودآرائی از خانه بیرون نشوید .
در این دو آیه ،‌خداوند ، مخاطب خود را زنان پیغمبر قرار داده که طبق نظر مفسرین ،‌مخاطب این آیه خاص است ولی مراد ،‌عام است و شامل همه زنان مسلمان می شود.
همچنین آیه ۵۳ سوره احزاب چنین است :
« یا ایها الذین آمنوا لا تدخلوا بیوت النبی الا ان یؤذن لکم الی طعام‏
غیر ناظرین اناه و لکن اذا دعیتم فادخلوا فاذا طعمتم فانتشروا و لا
مستأنسین لحدیث ان ذلکم کان یؤذی النبی فیستحیی منکم و الله لا یستحیی من‏
الحق و اذا سألتموهن متاعا فاسئلوهن من وراء حجاب ذلکم اظهر لقلوبکم و
قلوبهن و ما کان لکم ان تؤذوا رسول الله و لا ان تنکحوا ازواجه من بعده‏
ابدا ان ذلکم کان عند الله عظیما ».
در این آیه ، کلمه ” حجاب ” ذکر شده است .‏در کلمات قدماء هر جا سخن از آیه حجاب است مقصود همین آیه است .دستور حجاب که در این آیه است غیر از دستور ” پوشش ” است که مورد بحث ما می‏باشد . دستوری که در این آیه ذکر شده است راجع به سنن‏ خانوادگی و رفتاری است که انسان باید در خانه دیگران داشته باشد . طبق‏
این دستور ، مرد نباید وارد جایگاه زنان شود ، بلکه اگر چیزی می‏خواهد و مورد احتیاج اوست باید از پشت دیوار صدا بزند . این مسأله ربطی به بحث‏” پوشش ” که در اصطلاح فقه نیز تحت عنوان ” ستر ” نه ” حجاب “نامیده می‏شود ، ندارد .
جمله : ” « ذلکم اطهر لقلوبکم و قلوبهن »” مانند جمله : ” « و ان‏ یستعففن خیر لهن »” که در آیه ۶۱ از سوره نور آمده است ، دلالت می‏کند
که هر اندازه مرد و زن جانب ستر و پوشش و ترک برخوردهائی که مستلزم‏ نظر است رعایت نمایند به تقوا و پاکی نزدیکتر است . همانطور که گفتیم‏ رخصتهای تسهیلی و ارفاقی که به حکم ضرورت داده شده است ، نباید رجحان‏ اخلاقی ستر و پوشش و ترک نظر را از یاد ببرد .
آیه ۵۹ - ۶۰ سوره احزاب چنین است :
” « یا ایها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن‏
من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین و کان الله غفورا رحیما ( ۵۹ )
لئن لم ینته المنافقون و الذین فی قلوبهم مرض و المرجفون فی المدینة
لنغرینک بهم ثم لا یجاورونک فیها الا قلیلا (۶۰) ».
ای پیغمبر به همسران و دخترانت و به زنان مؤمنین بگو که‏
جلبابهای ( روسریها ) خویش را به خود نزدیک سازند . این کار برای اینکه‏
شناخته شوند و مورد اذیت قرار نگیرند نزدیکتر است و خدا آمرزنده و
مهربان است .اگر منافقان و بیمار دلان و کسانی که در شهر نگرانی به وجود می‏آورند ،
از کارهای خود دست بر ندارند ما ترا علیه ایشان خواهیم برانگیخت . در
آنوقت فقط مدت کمی در مجاورت تو خواهند زیست.
مطلبی که از این آیه استفاده می‏شود و یک حقیقت جاودانی است اینست‏ که زن مسلمان باید آنچنان در میان مردم رفت و آمد کند که علائم عفاف و
وقار و سنگینی و پاکی از آن هویدا باشد و با این صفت شناخته شود ، و در اینوقت است که بیمار دلان که دنبال شکار می‏گردند از آنها مأیوس می‏گردند
و فکر بهره ‏کشی از آنها در مخیله‏ شان خطور نمی‏کند . می‏بینیم که جوانان‏ ولگرد همیشه متعرض زنان جلف و سبک و لخت و عریان می‏گردند . وقتی که به آنها اعتراض می‏شود که چرا مزاحم می‏شوی ؟ می‏گویند اگر دلش این چیزها را نخواهد با این وضع بیرون نمی‏آید .
این بود کلیات آیاتی که درباره حجاب و عفاف بود.البته خوب تر است این آیات به همراه تفاسیرشان خوانده شود.
“بله! مهربانی های خدا را بدانیم ، نگذاریم با جهالت تبدیل به سختگیری شوند”