گامی در شناخت پیامبر اعظم؛ حضرت محمد بن عبد الله(صلّی الله علیه وآله)
1ـ حوادث همگام با ولادت
خاموش شدن آتشکده فارس، وقوع زمین لرزه و کنده شدن بت ها از محل خود، ناله ی شیطان و… نشانه ی وقوع رخدادی بزرگ و مولودی ارزشمند و با خیر و برکت برای بشریت یعنی وجود نازنین حضرت محمّد(ص) بود که جهان آلوده به ظلم و ستم و کفر و گمراهی را به توحید و خداپرستی و تقوا و کمالات انسانی رهنمون می شود. [۲]
۲ ـ سفر تاریخی به شام و پیش گویی راهبان مسیحی
حضرت پیامبر(ص) دو سفر تاریخی به شام(در دوازده و بیست و پنج سالگی) داشته اند که در سفر اول بَحیرای راهب به حضرت ابوطالب، نسبت به حوادث ناگواری که از سوی یهود در انتظار او خواهد بود، هشدار داد!.
در سفر دوم نسطورای راهب به مَیْسره(غلام خدیجه بنت خویلد) نسبت به آینده درخشان پیامبر نوید و مژده داد!. و در این سفر بود که سود فراوانی برای خدیجه به دست آورد و و میسره هم گزارش درست کاری حضرت را به خدیجه اعلام نمود. [۳]
آن حضرت، در بیست سالگی در حِلْف الفضول(پیمان جوان مردان) شرکت کرد. ایشان در همین ایّام به عنوان “محمّد أمین” [درستکار و راستگو] معروف و رفتار و کردار او در میان مردم مکّه و در اوضاع جامعه جاهلی موجب شگفتی و تعجب شده بود. [۴]
۳ ـ ازدواج با خدیجه (س)
در بیست و پنج سالگی با خدیجه بنت خویلد(س) که زنی پاک دامن، با تقوا و خدا ترس بود و ثروت زیادی داشت، ازدواج نمود. حضرت خدیجه(س) اختیار مصرف اموال و دارایی خود را به او سپرد. [۵]
۴ـ ولادت و تربیت علی بن ابی طالب(ع)
در سیزدهم رجب سی ام عام الفیل، قبل از بعثت، از پدری موحّد[حضرت ابو طالب(ع)] و مادری پاک دامن[فاطمه بنت اسد]، فرزندی در داخل کعبه به دنیا آمد که در شش سالگی با هدف تربیت به منزل پیامبر(ص) و خدیجه(س) منتقل شد.[۶] امام علی(ع) در یکی از خطبه های نهج البلاغه به داستان ارتباط تناتنگ خود و استفاده از تعالیم و معنویات پیامبر(ص) اشاره می کند. [۷]
۵ـ مبعوث شدن به رسالت
در حالی که چهل سال از عمر شریف حضرت محمّد(ص) گذشته بود، در بیست وهفتم رجب، خداوند به مردم منّت گذاشت و او را به عنوان “نبیّ، رسول، خاتم و اشرف پیامبران” برگزید. نزدیک به سه تا پنج سال از آغاز پیامبری او به صورت مخفی گذشت و در این مدت با زحمت زیاد، تعداد اندکی از جوانان، اقوام، دعوت او و سخنان قوی ومنطقی تهیدستان و فقیران مانند علیّ بن ابی طالب، خدیجه، زید بن ارقم، عمّار بن یاسر، مصعب بن عمیر، بلال بن رباح و… را شنیدند به او ایمان آوردند.[۸]
درباره ی چگونگی نزول وی و کیفیت آن، مباحث زیادی در بین نویسندگان مطرح است که خوانندگان محترم جهت اطلاع به منابع تفسیری و تاریخی مراجعه نماید. [۹]
۶ ـ مخالفت های دشمنانان
به دستور خدواند پیامبر(ص) مأمور شد پس از سه سال، اقوام و سایر مردم حجاز را به تعالیم اسلام و قرآن دعوت نماید که در نتیجه، مخالفان پیامبر(ص) که با دعوت الهی او دشمنی می ورزیدند به شیوه ای گوناگون به اذیّت و آزار و شکنجه او وسایر مسلمانان پرداختند که برخی از آنها مجبور شدند به خارج از شهر مکه هجرت نمایند. در هجرت به حبشه(سال دوم بعثت) گروه پانزده نفره مسلمانان به رهبری جعفر بن ابی طالب و همراهان او موفّق شدند، آیات قرآن و فرامین الهی را به گوش مسیحیان(از فرقه یعقوبی) و… برسانند و گامی جدید در تبلیغ اسلام بردارند. محاصره مسلمانان در شعب ابی طالب (سال پنجم بعثت)، به مدت چهار سال طول کشید که در واقع تمرینی برای مسلمانان در تحمّل سختی ها و صبر و بردباری در راه خدا بود. [۱۰]
۷ ـ ولادت حضرت فاطمه(س)
با درگذشت تمامی فرزندان پیامبر(ص) که همه از خدیجه بودند، دشمنانان به دعوت پیامبر(ص) و آینده ی دستورات اسلام با نگاه شک، تردید و شکست می نگریستند و اظهار خوشحالی میکردند و به پیامبر(ص) لقب “ابتر” دادند ولی خداوند، فرزندی به آن حضرت به نام فاطمه(س) عنایت فرمود. (در این باره، سوره کوثر نازل شد که موجب خشم و عصبانیت دشمنانان را فراهم نمود).
۸ ـ از دست دادن خدیجه(س) و ابوطالب(ع)
در سال دهم بعثت با درگذشت حضرت خدیجه و حضرت ابوطالب، دو یار وپشتیبان واقعی و ارزشمند خود، آزمون سختی برای پیامبر(ص) پیش آمد. البته حادثه ی معراج و سِیْر به آسمان ها، به نوعی جبران اذیتها، و دشواری های روحی پیامبر(ص) و مسلمانان بود که عجائب قدرت الهی و نشانه ای عظمت پروردگار را خداوند به پیامبرش نشان داد و باعث استحکام و ایمان بیشتر مسلمانان و آینده ی درخشان گسترش اسلام بود. [۱۱]
۹ ـ توطئه ترور پیامبر(ص) و هجرتهای تاریخ ساز
پیامبر اکرم(ص) به همراهی زید بن حارثه و علی بن ابی طالب(ع) به هدف تبلیغ دستورات الهی، ابتدا به طائف(هفتاد و دو کیلومتری مکّه) سفر کرد و پس از ده روز به مکه بازگشت پیامبر(ص) مصعب بن عمیر را به یثرب فرستاد تا به آنان قرآن بیاموزد، و به اسلام دعوت نماید.
جذابیت آیات قرآن ولحن شیوا و شیرین همراه با محتوای عالی آن، و خستگی از بت پرستی و شرک، عامل اساسی جذب مردم به ویژه جوانان به دستورات اسلام بود. این مسایل باعث شد تا جمعیت مسلمانان در یثرب افزایش یابد و حتی زمینه ی مهاجرت مسلمانان مکّه به سوی یثرب فراهم شود.
پس از کشف توطئه قریش در دارالندوة (محل تصمیم گیری های مهم قریش) و آگاه شدن پیامبر(ص) آن حضرت مأمور شد تا یک نفر را به جای خود در بستر بخواباند و شبانه از مکّه خارج شود. [۱۲]
با این هجرت تاریخی، توطئه قتل پیامبر(ص) ناکام ماند و احساس خطر قریش از سوی یثربیان تحقق پیدا کرد.
۱۰ ـ تشکیل حکومت اسلامی و پیامدهای آن
با هجرت تاریخی پیامبر(ص) که به صورت معجزه و امداد الهی انجام شد و استقبال پر شکوه و بزرگ مردم یثرب از ایشان، زمینه برای اقدامات بزرگ مانند ساخت مسجد، پیمان برادری و اخوّت عمومی و خاص مهاجران و انصار، هجرت سائر مسلمانان به شهر یثرب، مبداء شدن تاریخ، تغییر نام یثرب به نام مدینة النبی(ص)، تشکیل نیروهای دفاعی از شهر پیامبر(ص)، مسلمانان و غیر مسلمانان و…آغاز شد.
از طرف دیگر، پیامبر و مسلمانان با توطئه های منافقان و طائفه های لجوج یهودی و مسیحی و مشرکان مکّه، تغییر قبله و… مواجه گردیدند. [۱۳] پیش آمدن جنگ های بدر، احد، بنی نضیر، بنی قریظه و بنی المصطلق، احزاب(خندق)، پیمان رضوان و صلح حدیبیه(فتح مبین)، جنگ خیبر، نامه نگاری با پادشاهان و رهبران کشورها و مناطق بزرگ جهان مانند ایران، روم، حبشه، مصر، شام و یمامه و پاسخ منفی و سکوت و مخالف آنان، جنگ موته، فتح مکه و پیمان شکنی کفار قریش، عفو عمومی پیامبر(ص)، جنگ حنین، جنگ تبوک و جانشینی امام علی(ع) در مدینه، نزول سوره برائت و ابلاغ در مراسم حج توسط حضرت علی(ع)، حجّة الوداع در سال دهم هجرت، داستان مباهله با مسیحیان نجران، واقعه غدیر خمّ و اعلان جانشینی پیامبر(ص) و امامت مولا علیّ بن ابی طالب(ع) و یازده فرزند از نسل او و حضرت فاطمه زهرا(س)، اعزام سپاه اسامة، نامه ای که وصیت نامه ای که نانوشته ماند! و بالاخره بیماری و کسالتی که منجر به ارتحال ملکوتی خاتم پیامبران و اشرف مخلوقات جهان و الگو و اسوه بشریت در فضائل و کمالات انسانی حضرت محمّد بن عبد الله(ص) در بیست و هشتم ماه صفر المظفّر سال یازدهم هجری[۱۴] از شصت و سه سال عمر ارزشمند و مملوّ از برکات جاویدان مانند نزول قرآن کریم و سنّت نبوی(ص) گردید از دیگر حوادث و اتفاقات مهمّی هست که هرکدام در جای خود، شایسته بحث و بررسی مفصّل می باشد. علاقه مندان و دوست داران ارجمند را به مطالعه دقیق منابع معرفی شده در انتهای این نوشتار کوتاه ارجاع می دهم.
۱۱ ـ معرفی منابع تاریخ پیامبر(ص)
در اینجا برخی از کتاب های مناسب جهت مطالعه و تحقیق و پاسخ های ارائه شده به شبهات مطرح شده از سوی مخالفان و دشمنان اسلام و پیامبر(ص) معرفی می شود (در سایت کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران تعداد ۱۱۰۰ عنوان کتاب در این باره فهرست شده که علاقه مندان را به آدرس سایت کتابخانه http://historylib.com ارجاع می دهیم):
* نهج الفصاحة؛ مجموعه سخنان پیامبر اسلام(ص)، انتشارات زوّار؛
* شعاعی از نیّر اعظم؛ حضرت محمّد مصطفی(ص)…، آیت الله سیّد علی حسینی خامنهای[رهبر معظم انقلاب اسلامی]، انتشارات سروش؛
* سیمای پیامبر اعظم(ص) در آینه نهج البلاغه، محمدتقی مصباح یزدی،موسسه آموزشی، پژوهشی امام خمینی(ره)؛
* پیامبر رحمت(ص)، عبد الله جوادی آملی، انتشارات اسراء؛
* فروغ ابدیّت؛ تجزیه و تحلیل کاملی از زندگی پیامبر اسلام(ص)، جعفر سبحانی، بوستان کتاب؛
* پیشوایان هدایت، خاتم انبیاء؛ محمّد مصطفی(ص)، جلد ۱[ترجمه: اعلام الهدایة؛ محمّد المصطفی(ص) خاتم الانبیاء المجلد الاول، تالیف المجمع العالمی لاهل البیت(ع)] انتشارات مجمع جهانی اهل بیت(ع)؛
* حیاة المحرّر الاعظم الرسول الاکرم؛ محمّد(ص)، شیخ باقر شریف القرشی(ره) ۳ جلد، مهر امیر المومنین(ع)؛
* سیره پیامبر اعظم(ص)،۲۰ جلد [ترجمه: الصحیح من سیرة النبی الاعظم(ص)، ۴۰ جلد، تالیف سید جعفر مرتضی عاملی] با ترجمه: محمد سپهری، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛
* سیرت جاودانه[تلخیص]، ۲ جلد، ترجمه: محمد سپهری، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛
* سیری در سیره نبوی(ص)، استاد شهید مرتضی مطهری(ره)، انتشارات صدرا؛
* تاریخ تحقیقی اسلام؛ عصر نبوی(ص)، ۴ جلد[ ترجمه موسوعة التاریخ الاسلامی، ۸ جلد، تالیف محمدهادی یوسفی غروی] ترجمه: حسین علی عربی، موسسه امام خمینی(ره)؛
* حکمت نامه پیامبر اعظم(ص) [عربی/فارسی]، محمد محمدی ری شهری، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت؛
* پیامبری و پیامبر اسلام(ص)، ابراهیم امینی، بوستان کتاب؛
* درس هائی از تاریخ تحلیلی اسلام…، سید محمدهاشم رسولی محلاتی ۴ جلد، سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
* تاریخ اسلام، مهدی پیشوایی، دفتر نشر معارف؛
* پیامبر رحمت، صدر بلاغی، انتشارات حسینیه ارشاد؛
* تاریخ سیاسی اسلام؛ سیره سیاسی رسول خدا(ص)، ۲ جلد، رسول جعفریان، سازمان انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
* سیره ی اخلاقی پیامبر اعظم(ص)، محمدرضا جباری، دفتر نشر معارف؛
* سیره ی پیامبر اعظم(ص) در گذر از جامعه جاهلی، نجف لک زایی، بوستان کتاب؛
* محمد(ص) پیامبری برای همیشه، حسن رحیم پورازغدی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛
* داستان پیامبران(ع)، علی موسوی گرمارودی، انتشارات قدیانی؛
* بررسی تاریخی صلحهای پیامبر(ص)، حامد منتظری مقدم، موسسه امام خمینی(ره)؛
* راه محمّد(ص)، سید رضا صدر، بوستان کتاب؛
* محمّد[ص] پیامبر عدل و آزادی، سید یحیی یثربی، انتشارات علم؛
* پیامبر اعظم(ص)؛ سیره و تاریخ، محمدباقر پورامینی، دفتر نشر معارف؛
* سیره ی نبوی(ص)…، ۴ جلد، مصطفی دلشاد تهرانی، نشر دریا؛
* آنک آن یتیم نظر کرده، محمدرضا سرشار، به نشر؛
* تاریخ تحلیلی - سیاسی اسلام(ص)،۲ جلد، علی اکبر حسنی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛
* پیامبر اعظم(ص)، جلد ۱،[ برگرفته از کتاب الغدیر… تالیف علامه امینی(ره)] تحقیق و ترجمه: محمدحسن شفیعی شاهرودی، موسسه میراث النبوة؛
* پیام پیامبر(ص)؛ مجموعه ای از نامه ها، وصایا، سخنان و…، تدوین و ترجمه: بهاء الدین خرمشاهی و مسعود انصاری، انتشارات علمی- فرهنگی؛
* الگوی کامل؛ نگاهی به سیره اخلاقی پیامبر اکرم(ص)، همت سهراب پور، بوستان کتاب؛
* محمّد(ص) بر پایه کهن ترین منابع، مارتین لینگز، ترجمه: سعید تهرانی نسب، انتشارات حکمت؛
* محمّد(ص)؛ پیامبر موعود؛ شرح و بررسی بشارت های کتاب مقدس در باره ی پیامبر اسلام(ص)…، سعید کریم پور، شرکت چاپ و نشر بین الملل؛
* زندگی نامه پیامبر اسلام[ص]، کارن آمسترانگ، ترجمه: کیانوش حشمتی، انتشارات حکمت.